Duyu Bütünleme Bozuklukları
Duyu bütünleme bozukluğunda, duyuların doğru işlenmediği veya entegre olamadığı durumlarda eğlence, verimlilik, oyun, sosyal beceri, günlük yaşam aktiviteleri, akademik başarı gibi bir veya daha fazla yaşam alanında performans zorlukları görülür ve gündelik faaliyetleri yerine getirme yeteneğimiz azalır.
Beynin duyusal bilgiyi normalden daha az ya da daha çok aldığı durumlarda, bu bilgiye cevap verme zorluğu şeklinde bir duyu bütünleme bozukluğu ortaya çıkmaktadır.
Duyu Bütünleme Aşırı Duyarlı Olan Kişiler (Hipersensitive)
- Farklı dokulardan hoşlanmaz. Örneğin çim, kum, farklı kumaş türleri vb.
- Kalabalıktan ve gürültülü yerlerden hoşlanmaz. Bu sebeple sosyal ortamlardan kaçınabilir.
- Sarılmaktan, öpmekten hoşlanmaz.
- Dikkati dağınıktır.
- Normal sesler, ışıklar, hareketler, kokulardan rahatsızlık duyar.
- Ellerinin kirlenmesinden hoşlanmaz.
- Saç ve tırnak kesiminden rahatsızlık duyar.
- Sürekli stresli veya huzursuz görünür.
- Yemek seçer.
- Değişiklerden rahatsızlık duyar.
- Uyku problemleri yaşar.
Duyu Bütünleme Az Duyarlı Olan Kişiler (Hiposensitive)
- Uyanmakta zorluk çeker.
- Tepkisiz ve yavaş görünüme sahiptir.
- Acı ve diğer insanlardan habersizdir.
- İşitme problemi yoktur ancak işitmiyor gibi görünür.
- Kirlendiğini farketmez.
- Duyusal Arayışı Olan Kişiler:
- Aşırı kıpır kıpır görünür.
- Gürültülü, rahatsız edici sesler çıkarır.
- Tırmanıp atlamaktan hoşlanır veya sürekli bir yerlere çarpar.
- Giysilerini veya parmaklarını ısırma davranışları gösterir.
- Baskın tat ve kokulardan hoşlanır.
- Hareket eden nesneleri izlemekten hoşlanır.
- Duyusal Diskriminasyon Problemleri:
- Kötü el yazısı vardır.
- Giyinme ve yemek yemekte zorlanır.
- Uygunsuz kuvvet kullanır. Örneğin sürekli bir şeyleri yere düşürür.
- Sesin geldiği yönü ayırt etmekte güçlük yaşar.
- Dokunarak nesneleri tanımlamakta zorlanır. Örneğin çantanın içinden bakmadan kalemliğini bulmak.
- Düşeceği yönü belirlemekte, aynı zamanda buna karşı koruyucu reaksiyon oluşturmakta zorlanır.
- İç organlarıyla ilgili yaşadığı problemleri ve problemin yerini tanımlamakta güçlük çeker.
Duyusal Temelli Motor Problemler:
- Yavaş ve koordinasyonsuz görünür. Aynı zamanda beceriksiz, yavaş ve zayıf motor becerileri vardır.
- Görevleri sıralamakta güçlük yaşar. Örneğin şişenin kapağını açmadan suyu içmeye çalışır.
- Zayıf duruşa sahiptir.
- Emekleme, ayakta durma, yürüme, koşma ve zıplamada gecikme görülür.
- Zayıf vücut farkındalığı vardır.
- Hareket zamanlamasında zorluk görülür.
- Kıyafetleri giymek ve katlamakta, aynı zamanda doğru konumlandırmakta güçlük çeker.
Duyu bütünleme terapisinde, değerlendirme sonuçlarına göre uygulanan müdahale programı ile çocukların yaşadıkları duyusal tecrübelerin nörofizyolojik adaptasyonu ve çocuğun duruma uygun adaptif cevap açığa çıkarması sağlanır. Bu sayede çocuk çevresiyle olan sosyal, duygusal ve fiziksel etkileşimini pozitif yönde arttırır.
Erken yaşta değerlendirme ve müdahale, terapinin kilit noktalarından biridir.